Slecht nieuws voor wie van pizza met ansjovis houdt. En al helemaal voor de Italiaanse vissers in de Adriatische Zee die hun brood met de ansjovisvangst verdienen. De Mnemiopsis Leidyi verstoort in kolossale zwermen van wel vijfhonderd exemplaren per vierkante meter het paaiseizoen van de ansjovis, een belangrijke inkomstenbron voor vissers.
De wie? De Mnemiopsis Leidyi, Latijn voor de kamkwal, een kwallensoort die funest is voor het ecosysteem van de Adriatische Zee. Want hoewel de kwal onschadelijk is voor de mens, eet dit diertje plankton en de eieren en larfjes van de ansjovis. Dat is op zich geen ramp, ware het niet dat de kwal zich razendsnel voortplant en geen natuurlijke vijanden heeft. De Adriatische Zee is up for grabs!
Het diertje werd in 2005 al gespot, maar nog niet in zulke grote aantallen. Hoe anders is dat nu. Reusachtige zwermen zijn al waargenomen langs de kust van Noord-Kroatië, Slovenië en Italië waar ze letterlijk lagunes vullen. De kamkwal is een zogeheten invasieve soort. Dat wil zeggen, een uitheemse indringer.
Eigenlijk woont de kwal in de Atlantische Oceaan, maar hij lift mee met het toenemende scheepvaartverkeer. Handelsschepen nemen vaak zeewater in als extra gewicht zodat een vaartuig stabieler is. En in dat zeewater zit de kamkwal. Zijn de schepen op hun plaats van bestemming, dan wordt het zeewater geloosd, met de kwalletjes. Die passen zich opmerkelijk goed aan in hun nieuwe habitat.
Recidivist
De kwamkwal in de Adriatische Zee komt echter niet uit de Atlantische Oceaan, maar uit de Zwarte Zee. In 1982 namen olietankers het diertje vanuit de Atlantische Oceaan mee in hun ruim. Een ecologische ramp was geboren en de schade aan de Zwarte Zee was groot. Ook commercieel werd er weinig plezier aan de kwal beleefd: midden jaren 90 bedroeg de schade aan de visserij miljarden euro’s. De kwal bleek toen ook de aangrenzende Zee van Azov te hebben bereikt, alsmede de Kaspische Zee als de Baltische Zee. En nu dan ook de Adriatische.
De terreur in de Zwarte Zee duurde tot 1997. Toen liftte een andere kamkwal, de Beroe Ctenophore, mee in het ballastwater van een schip. Gelukkig voor de Zwarte Zee bleek deze kwamkwal de Mnemiopsis Leidyi erg smakelijk te vinden.
Overigens geloven experts niet dat de huidige zwerm net zo veel schade zal aanrichten als zij destijds in de Zwarte Zee deed – de Adriatische Zee is meer open, heeft meer doorstroming, is minder vervuild dan de Zwarte Zee en heeft meer nautische diversiteit. Wat zoveel wil zeggen als dat ze meer veerkracht heeft om deze faunavervalsing te boven te komen.